پیکر فرهاد

نام کتاب: پیکر فرهاد

نویسنده: عباس معروفی

ناشر: انتشارات ققنوس

چاپ هفتم: 1388 (در 3300 نسخه)

قیمت: 2200 ت

تعداد صفحات: 143 ص

جوایز: برندۀ جایزۀ سال 2002 بنیاد ادبی آرنولد تسوایگ

پیکر فرهاد رمانی نامتعارف، پیچیده و غیرخطی‌‌ است که راوی داستان در فضایی سورئال و وهم‌گونه به مکالمه‌ای هذیان‌وار با دیگر شخصیت‌های داستان و همچنین روایت رخدادهایی که در زمان‌های مختلف به وقوع پیوسته‌اند می‌پردازد. البته راوی که ظاهرا دختری نقاشی‌شده در جلد یک قلمدان می باشد، خود در نهادش از چند زن دیگر در زمانهای تاریخی مختلف تشکیل شده است؛ -از دختر ساسانی، گرفته تا دختری در شصت سال پیش و ...-

نکتۀ مهمی که می‌بایست قبل از مطالعه این کتاب به آن توجه شود، این است که این رمان اقتباسی می باشد از رمان مشهور صادق هدایت یعنی «بوف کور» و شخصیت‌ها و جو و فضای خود را کاملا از این داستان به عاریت گرفته است. و همچنانکه مستحضرید در «پیکر فرهاد» اینبار دختر منقوش در قلمدان «بوف کور» است که جانی دوباره یافته و از دغدغه‌های خود سخن به ‌زبان می‌آورد. در کنار دختر اثیری، مرد جوان راوی بوف‌کور، پیرمرد قوزی با خنده‌های مخوفش، زن لکاته و رجّاله‌ها به همراه عناصری دیگر چون تابلوی نقاشی، گل نیلوفر، جوی آب، کالسکه، چمدان حاوی جسد قطعه قطعه شده و... در جای‌جای کتاب مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اما ظاهرا نویسنده، در این اثر تنها به بازنویسی بوف کور اکتفا نکرده و شخصیت‌هایی جدید با شرح‌حالهای گوناگون، به رمان افزوده است که یا از داستانهای دیگر هدایت اخذ شده‌‌اند و یا مخلوق خود نویسنده‌اند. حتی به نظر می‌رسد خود صادق هدایت هم در داستان حضور داشته و بارها مورد خطاب راوی قرار می‌گیرد.

لذا درکل نمی‌توان این اثر را، بدون توجه به رابطه‌اش با «بوف کور» مورد تحلیل و بررسی قرار داد. اما از آنجا که بوف کور خود از جمله پیچیده‌ترین و دشوارترین آثار ادبیات معاصر ایران محسوب می‌شود پس انتظاری نابجا خواهد بود اگر توقع داشته باشیم که رمان معروفی را هم بتوانیم (حتی با وجود مطالعه بوف کور) به سادگی درک کنیم.

به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران حوزه ادبیات بوف‌کور، جزو آثار سمبلیک ایران به حساب آمده و نمادها و مفاهیم بسیاری در پشت عناصر مختلف داستانی اش پنهان است. تصویری که در جای‌جای داستان تکرار می‌شود و همواره توسط راوی روی قلمدانها ثبت می گردد: دختری اثیری و زیبا اما غمگین با پیراهنی مشکی است که در مقابل متضاد خودش پیرمردی زشت و قوزی، با عبایی زرد بردوش، شالی شتری بر دور سر و گردن، چشمانی هیز و خنده‌هایی موحش ایستاده، در حالی که خم شده و گل نیلوفری به او تعارف می‌کند و مرز میان آنها را جویی جاری پر می‌کند؛ به اعتقاد عده ای این تصویر می‌تواند نمادی از  عشق "هدایت" به دوره باشکوه و شکوفای ایران باستان در مقابل ایرانی که توسط اعراب مورد تاراج قرار گرفته است تلقّی گردد. «بوف کور» از دو داستان مجزا تشکیل شده که روایت‌گر زجر و دردهایی است که دو شخصیت از زمان‌های مختلف ایران (یکی معاصر هدایت و دیگری در زمانهای قدیم مثلا در دوره عباسیان) اما از یک عشق مشترک (شاید عشق به ایران باستان) متحمّل گشته‌اند و پیوند دهنده آن دو، تصویرهایی از رخ یار است که هر دو در زمان‌ خودشان ترسیم کرده‌اند. یکی روی بوم و دیگری بر یک کاسۀ عتیقه. در واقع شاید راوی بوف‌کور در لوای شرح ماوقع زندگی‌ به سایه‌ خود سعی می‌کند با همزاد یا همزادهای دردکشیده و نادیده‌اش در اعصار قبل و بعد خود درد و دل ‌کند....

بدین صورت «پیکر فرهاد»، نیز می‌تواند ادامه‌ای از این گفتمان بین نسلی تعبیر شود که شاید آغاز کنندۀ آن از دید نویسنده‌اش نظامی بوده و صادق هدایت آنرا به اوج رسانده و به نسلهای بعد از خود منتقل نموده است تا به همراه آنان در دل زمزمه کنند: "ای روزگار نقش و نگاران"......

تاریخ آمریکا از 1492 تا امروز

 

نام کتاب: تاریخ آمریکا (از 1492 تا 2009)

نویسنده: هاوارد زین

مترجم: مانی صالحی‌علامه

ناشر: نشر آمه

قیمت: 28000 ت

تعداد صفحات: 928 

کشتی‌های بزرگ در ساحل پهلو گرفتند و کریستف کلمب ظفرمند پا به خشکی گذاشت تا سرزمینی نو را کشف کند. این روایتی رسمی است از کشف قاره آمریکا. اما به‌راستی ساکنان بومی سواحل که به این کشتی‌ها نگاه می‌کردند چه فکری و چه عاقبتی داشتند. 

هاوارد زین در کتاب تاریخ آمریکا به روایت تاریخ از زبان آن کسانی پرداخته که تا به حال سخنگویی نداشته‌اند و البته او به جای قضاوت اخلاقی و سوگواری برای گذشته، تلاش دارد تا تاریخ از چشم دیگری هم دیده شود و راه برای اندیشه بهتر گشوده شود و آینده ما به تعبیر زین بر آن لحظات زودگذر مهر و شفقت گذشته پایه‌گذاری شود، نه بر آن قرون سراسر جنگ و خونریزی. 

به این ترتیب زین ترجیح می‌دهد به جای دمیدن در شیپور تاریخ دولتی، داستان کشف قاره‏ آمریکا را از دیدگاه بومیان و آراواک‏ها و ماجراى قانون اساسى ایالات متحده را از دیدگاه بردگان سیاهپوست و سرگذشت اندرو جکسون را از دید سرخ‏پوستان چِروکى و ماجراى جنگ داخلى را از دید ایرلندى‏هاى نیویورک و جنگ مکزیک را از دید سربازان فرارى لشکر ژنرال اسکات و پیدایش و توسعه صنایع و صنعت‏مدارى را از نگاه زنان جوان کارگر در کارخانجات نساجى لاوِل و جنگ اسپانیا - آمریکا را از دیدگاه کوبایی‌ها و اشغال ‏فیلیپین را از دید سربازان سیاهپوست لوزون و عصر زراندود را از نگاه کشاورزان ایالات جنوبى و جنگ جهانى اول را از دیدگاه سوسیالیست‌ها و جنگ جهانى دوم را از دیدگاه صلح‏‌طلبان و طرح نیودیل یا «اصلاحات روزولت» را از چشم سیاهپوستان محله ‏هارلم و انحصارطلبى و سلطه‏ آمریکاى بعد از جنگ جهانی را از دیدگاه کارگران‏ مزارع در آمریکاى‌لاتین تعریف کند. 

او با تکیه بر مستندات و به‌ویژه مکتوبات بر جای‌مانده و تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد زمانى‌که کلمب وارد شد، تعداد جمعیت مردمی که بر عرصه‏ پهناور زمین‏هاى قاره‏‏‌ آمریکا پراکنده بودند، حدود 75 میلیون نفر بود که شاید 25 میلیون نفرشان ساکن آمریکاى‌‌شمالى بودند. آنان در واکنش به شرایط مختلف اقلیمى و خاک، صدها نوع فرهنگ‏ قبیله‏‌اى گوناگون و شاید دو‌هزار زبان مختلف را پدید آوردند. آنان فن کشاورزى را به‏‌کمال رساندند و دریافتند که چگونه باید ذرت را به عمل آورند که به صورت خودرو تکثیر نمی‌‏شود و باید آن را کاشت و داشت و آبیارى کرد و پس از برداشت محصول، باید غلاف یا پوشش روى ذرت را کند و دانه‌ها را جدا کرد. آنها با نبوغى خارق‏‌العاده‏ انواع دیگرى از میوه و سبزیجات از جمله بادام‏‌زمینى، کاکائو، توتون و کائوچو را پرورش دادند. 

اساطیر و داستان‌های برجای‌مانده، همگی از اندیشه والا و قلب پرمهر سرخپوستان حکایت دارند، کما اینکه کلمب خود به صراحت به این خوش‌قلبی اشاره می‌کند و البته آن را ساده‌لوحی می‌داند. طبق گزارش کلمب، سرخ‏پوستان بسیار ساده‌‏لوح هستند و چنان به‏‌راحتى اموال و دارایی‌‏هایشان را به دیگران مى‏‌بخشند که تا کسى به چشم خود نبیند، نمى‌تواند باور کند. وقتى شما تقاضاى چیزى را مى‌‏کنید که متعلق به آنهاست، هرگز نه نمى‌‏گویند. درست ‏برعکس، آنها حاضر هستند همه چیزشان را با دیگران شریک کنند... او در پایان گزارشش‏ از اعلی‌حضرتین تقاضاى کمک کوچکى کرده بود و مى‌‏گفت در مقابل، در سفر بعدى‌‏اش «هر قدر طلا که نیاز داشته باشند... و هر تعداد برده که بخواهند» برایشان مى‏‌آورد. به این‌ترتیب به‏‌خوبى پیداست که کریستف کلمب و اخلاف و جانشینانش به بیابانى‏ برهوت و خالى از سکنه نیامده بودند بلکه به دنیایى وارد شدند که در بعضى محل‏ها - درست مثل خود اروپا - جمعیت زیادى زندگى مى‏‌کردند که فرهنگ پیشرفته و پیچیده‌‏اى داشتند و روابط انسانى در میان آنها تکامل‌یافته‏‌تر از اروپاییان بود و روابط میان مردان، زنان، کودکان و طبیعت، شاید زیباتر و دلپذیرتر از هر جاى دیگرى در دنیا، به‏ دقت طراحى و تعیین شده بود. ساکنان بومی، مردمانى فاقد زبان نوشتارى بودند اما قوانین خاص خودشان، اشعار و تاریخ‌شان را به یاد سپرده و با واژگانى شفاهى که شاید پیچیده‌‏تر و کامل‏تر از اروپایى‌‏ها بود، همراه با آواز و رقص و نمایش‏هاى آیینى و سینه به سینه به نسل‏هاى بعدى منتقل ‏مى‌‏کردند. آنان توجه خاصى به رشد و پرورش شخصیت، استحکام اراده، استقلال ‏فردى، قابلیت انطباق، نرمش و حوصله، احساسات و عواطف، اقتدار و توانایى فردى‏ و نیز همراهى و شراکت با یکدیگر و با طبیعت اطراف‌شان داشتند. اما رهاورد کلمب برای اسپانیایی‌ها چه بود؟ به روایت زین آن همه طلا و نقره‌‏اى که به تاراج رفت و به اسپانیا حمل شد، مردم اسپانیا را غنى‌‏تر نکرد. فقط مدتى امکان برترى ناچیزى در موازنه‏ قوا را به شاهان اسپانیا بخشید و اینان فرصتى پیدا کردند تا سربازان مزدور بیشترى براى جنگ‌هایشان اجیر کنند. آنان به هر حال جنگ‌ها را باختند و تنها چیزى که باقى ماند تورمى مرگبار، مردمانى‏ گرسنه، ثروتمندتر شدن ثروتمندان، فقیرتر شدن فقیران و طبقه کشاورزى درهم‌‏شکسته بود. 

«تاریخ آمریکا از 1492 تا 2001» نوشته هاوارد زین با ترجمه مانی صالحی‌علامه را انتشارات کتاب آمه با قیمت 28000تومان و در 928 صفحه منتشر کرده است؛ کتابی که روایت مردم آمریکا را در برابر روایت رسمی مطرح و به آینده‌ای بدون خشونت سلام می‌کند.       

منبع: شرق